Ecoloog Sebastiaan Bakker: “ROEF biedt oplossingen voor meerdere problemen tegelijk”
19 december 2024
In voorbereiding op een renovatieproject van Woonstichting ‘thuis, deed ecologisch adviesbureau Natuurlink onderzoek naar de beschermde soorten in de wijk, het effect van de renovatie en de benodigde maatregelen en voorzieningen. Het resulteerde er onder andere in dat we in onze werkplaats een heel bijzonder maatwerkverblijf bouwden voor de laatvlieger, een beschermde vleermuissoort. We spraken erover met ecoloog Sebastiaan Bakker.
Sebastiaan Bakker: “We troffen bij ons ecologisch onderzoek 11 verblijfplaatsen aan van de gewone dwergvleermuis, 42 nestlocaties van huismussen, 14 nestlocaties van gierzwaluwen en 1 zomerverblijf van de laatvlieger.”
“Bij nestlocaties voor mussen moeten we voor elke nestlocatie die door de renovatie verloren gaat twee verblijfplaatsen terugbrengen. Voor de gierzwaluw 3 en voor vleermuizen 4. Alleen al voor huismussen betekent dit dus dat we 84 nieuwe nestlocaties nodig hebben.”
Kant-en-klaar flexibel systeem
“Dan komt ROEF wel heel handig uit, want ROEF is een kant-en-klaar én flexibel systeem waarmee je vrij gemakkelijk aan een mitigatieopgave kunt voldoen, zonder dat je bijvoorbeeld bakstenen moet verwijderen en voorzieningen moet gaan metselen. Dat kan veel kosten besparen.”
“Bij de keuze voor een voorziening blijft het belangrijk om goed na te denken of de voorziening op die plek geschikt is voor een soort. Is er een vrije aanvliegroute? Zijn er mogelijkheden voor dekking in de buurt? Zijn soorten gevoelig voor predatie of is er een verhoogde kans op verkeersslachtoffers?”
Hittestress voorkomen
“Warmte is ook een ding. Als je na een renovatie weer dakpannen op het dak legt, is dat op zich gunstig voor bijvoorbeeld huismussen. Maar we hebben te maken met warmere zomers en beter geïsoleerde huizen. Daardoor kan het vaker voorkomen dat het onder dakpannen te warm wordt en jongen komen te overlijden.”
“ROEF-daken lijken de warmte goed te kunnen bufferen en je kunt extra maatregelen nemen om oververhitting in nestkasten te voorkomen. Daarnaast kunnen mussen in het groendak extra voedsel vinden voor de jongen in de vorm van insecten.”
Veel ruimte voor maatwerk
Standaard kunnen per woning 8 verschillende typen voorzieningen worden aangebracht in de dakranden van ROEF. Ook in de kopgevels is veel ruimte beschikbaar voor voorzieningen. ROEF biedt zo alle flexibiliteit om per dak te bepalen welke voorzieningen hier het meest geschikt zijn. Én het biedt de mogelijkheid om naast de standaard inbouwvoorzieningen maatwerkoplossingen te integreren in het daksysteem.
Vleermuis met eisen
Zo’n maatwerkoplossing realiseerden we voor de laatvlieger. “Bij vleermuizen moet je goed blijven nadenken over de indeling van de kasten, volumes, materiaaleigenschappen en mogelijkheden om naar ruimtes te kunnen kruipen met een ander microklimaat.”
“Bij de laatvlieger is dat helemaal het geval. De laatvlieger moet voldoende plek hebben om te schuilen, de voorziening moet vorstvrij zijn én mag niet warmer worden dan 40 graden. Het voordeel van ROEF is dat je zowel in de dakranden als in de kopse gevels behoorlijk veel ruimte hebt. Die gebruiken we nu om als het ware de spouw – die bij de renovatie wordt geïsoleerd – na te bootsen.”
Eén heel groot verblijf
Collega Sander Smeets maakte samen met Natuurlink het ontwerp voor de nestvoorziening. Vervolgens bouwden we in onze werkplaats in de overstek en de dakranden van de kopwoningen de voorzieningen voor de laatvlieger. Dat had best wat voeten in de aarde vanwege al die vereisten. Van welke materialen maken we het verblijf? Hoe zorgen we dat het goed is geïsoleerd? Hoe zorgen we voor voldoende ruimte? De totale lengte van het verblijf is nu per woning 2x de beukmaat plus 2x de daklengte, al gauw zo’n 20 meter in totaal. Tegen de binnenkant brachten we tegellijm aan zodat het materiaal dat we kozen ruw aanvoelt.
Testen met sensoren
Sebastiaan: “Ik ben in de werkplaats geweest om te kijken en het ziet er goed uit. Tegelijkertijd weten we dat het voor de laatvlieger allemaal heel nauw luistert. Maar standaard effectief bewezen oplossingen voor deze vleermuis zijn er nog niet. Het is daarom van belang om oplossingen uit te werken en te testen die op basis van onze huidige kennis kansrijk lijken voor deze soort. ROEF biedt vanwege het beschikbare volume mogelijkheden om hier creatief mee om te gaan.”
“Om erachter te komen of de voorziening aan alle eisen van de laatvlieger voldoet, gaan we eerst het binnenklimaat monitoren met sensoren en kijken we met behulp van bewegingssensoren en sporenonderzoek door welke vleermuissoorten de voorziening gebruikt wordt. Pas als we weten of het werkt, kunnen de woningen waar de laatvlieger nu gevestigd is gerenoveerd gaan worden.”
Samen doorontwikkelen
Sebastiaan: “Wij zijn erg enthousiast over ROEF, omdat het oplossingen biedt voor meerdere problemen tegelijk. Zonnepanelen wekken duurzame energie op, het groendak voorkomt hittestress, houdt water vast en draagt bij aan herstel van de biodiversiteit. En de dakranden bevatten dus allerlei voorzieningen.”
“ROEF kijkt met een nieuwe blik naar de uitdagingen waar we voor staan. Vraagt ook actief advies aan ecologen met verschillende specialisaties. Zo kunnen wij met onze kennis bijdragen aan een innovatief daksysteem. Het is een heel mooi positief product waar ik hoge verwachtingen van heb.”
In voorbereiding op een renovatieproject van Woonstichting ‘thuis, deed ecologisch adviesbureau Natuurlink onderzoek naar de beschermde soorten in de wijk, het effect van de renovatie en de benodigde maatregelen en voorzieningen. Het resulteerde er onder andere in dat we in onze werkplaats een heel bijzonder maatwerkverblijf bouwden voor de laatvlieger, een beschermde vleermuissoort. We spraken erover met ecoloog Sebastiaan Bakker.
Sebastiaan Bakker: “We troffen bij ons ecologisch onderzoek 11 verblijfplaatsen aan van de gewone dwergvleermuis, 42 nestlocaties van huismussen, 14 nestlocaties van gierzwaluwen en 1 zomerverblijf van de laatvlieger.”
“Bij nestlocaties voor mussen moeten we voor elke nestlocatie die door de renovatie verloren gaat twee verblijfplaatsen terugbrengen. Voor de gierzwaluw 3 en voor vleermuizen 4. Alleen al voor huismussen betekent dit dus dat we 84 nieuwe nestlocaties nodig hebben.”
Kant-en-klaar flexibel systeem
“Dan komt ROEF wel heel handig uit, want ROEF is een kant-en-klaar én flexibel systeem waarmee je vrij gemakkelijk aan een mitigatieopgave kunt voldoen, zonder dat je bijvoorbeeld bakstenen moet verwijderen en voorzieningen moet gaan metselen. Dat kan veel kosten besparen.”
“Bij de keuze voor een voorziening blijft het belangrijk om goed na te denken of de voorziening op die plek geschikt is voor een soort. Is er een vrije aanvliegroute? Zijn er mogelijkheden voor dekking in de buurt? Zijn soorten gevoelig voor predatie of is er een verhoogde kans op verkeersslachtoffers?”
Hittestress voorkomen
“Warmte is ook een ding. Als je na een renovatie weer dakpannen op het dak legt, is dat op zich gunstig voor bijvoorbeeld huismussen. Maar we hebben te maken met warmere zomers en beter geïsoleerde huizen. Daardoor kan het vaker voorkomen dat het onder dakpannen te warm wordt en jongen komen te overlijden.”
“ROEF-daken lijken de warmte goed te kunnen bufferen en je kunt extra maatregelen nemen om oververhitting in nestkasten te voorkomen. Daarnaast kunnen mussen in het groendak extra voedsel vinden voor de jongen in de vorm van insecten.”
Veel ruimte voor maatwerk
Standaard kunnen per woning 8 verschillende typen voorzieningen worden aangebracht in de dakranden van ROEF. Ook in de kopgevels is veel ruimte beschikbaar voor voorzieningen. ROEF biedt zo alle flexibiliteit om per dak te bepalen welke voorzieningen hier het meest geschikt zijn. Én het biedt de mogelijkheid om naast de standaard inbouwvoorzieningen maatwerkoplossingen te integreren in het daksysteem.
Vleermuis met eisen
Zo’n maatwerkoplossing realiseerden we voor de laatvlieger. “Bij vleermuizen moet je goed blijven nadenken over de indeling van de kasten, volumes, materiaaleigenschappen en mogelijkheden om naar ruimtes te kunnen kruipen met een ander microklimaat.”
“Bij de laatvlieger is dat helemaal het geval. De laatvlieger moet voldoende plek hebben om te schuilen, de voorziening moet vorstvrij zijn én mag niet warmer worden dan 40 graden. Het voordeel van ROEF is dat je zowel in de dakranden als in de kopse gevels behoorlijk veel ruimte hebt. Die gebruiken we nu om als het ware de spouw – die bij de renovatie wordt geïsoleerd – na te bootsen.”
Eén heel groot verblijf
Collega Sander Smeets maakte samen met Natuurlink het ontwerp voor de nestvoorziening. Vervolgens bouwden we in onze werkplaats in de overstek en de dakranden van de kopwoningen de voorzieningen voor de laatvlieger. Dat had best wat voeten in de aarde vanwege al die vereisten. Van welke materialen maken we het verblijf? Hoe zorgen we dat het goed is geïsoleerd? Hoe zorgen we voor voldoende ruimte? De totale lengte van het verblijf is nu per woning 2x de beukmaat plus 2x de daklengte, al gauw zo’n 20 meter in totaal. Tegen de binnenkant brachten we tegellijm aan zodat het materiaal dat we kozen ruw aanvoelt.
Testen met sensoren
Sebastiaan: “Ik ben in de werkplaats geweest om te kijken en het ziet er goed uit. Tegelijkertijd weten we dat het voor de laatvlieger allemaal heel nauw luistert. Maar standaard effectief bewezen oplossingen voor deze vleermuis zijn er nog niet. Het is daarom van belang om oplossingen uit te werken en te testen die op basis van onze huidige kennis kansrijk lijken voor deze soort. ROEF biedt vanwege het beschikbare volume mogelijkheden om hier creatief mee om te gaan.”
“Om erachter te komen of de voorziening aan alle eisen van de laatvlieger voldoet, gaan we eerst het binnenklimaat monitoren met sensoren en kijken we met behulp van bewegingssensoren en sporenonderzoek door welke vleermuissoorten de voorziening gebruikt wordt. Pas als we weten of het werkt, kunnen de woningen waar de laatvlieger nu gevestigd is gerenoveerd gaan worden.”
Samen doorontwikkelen
Sebastiaan: “Wij zijn erg enthousiast over ROEF, omdat het oplossingen biedt voor meerdere problemen tegelijk. Zonnepanelen wekken duurzame energie op, het groendak voorkomt hittestress, houdt water vast en draagt bij aan herstel van de biodiversiteit. En de dakranden bevatten dus allerlei voorzieningen.”
“ROEF kijkt met een nieuwe blik naar de uitdagingen waar we voor staan. Vraagt ook actief advies aan ecologen met verschillende specialisaties. Zo kunnen wij met onze kennis bijdragen aan een innovatief daksysteem. Het is een heel mooi positief product waar ik hoge verwachtingen van heb.”
